عزت نفس، باور و اعتقادی است که فرد، درباره ارزش و اهمیت خود دارد.
به باورکارل راجرز تمامی انسانها به حرمت نفس و عزت نفس نیازمندند. در درجه نخست، عزت نفس نشان دهنده احترامی است که دیگران برای ما قائلاند. به باور کارل راجرز هنگامی که در تلاش برای رسیدن به توان بالقوه خویش، دچار ناکامی میگردیم، به دیگران آسیب میزنیم یا به شیوههای ضد اجتماعی رفتار مینماییم.
عزت نفس یکی از عوامل تعیینکننده رفتار در انسان بهشمار میرود در حقیقت برداشت و قضاوتی که افراد از خود دارند تعیینکننده چگونگی برخورد آنها با مسائل مختلف است. فردی که عزت نفس پایین دارد و برای خود ارزش و احترامی قایل نیست ممکن است دچار انزوا ، گوشهگیری یا پرخاشگری و رفتارهای ضد اجتماعی شود. عزت نفس را میتوان مجموعهای از افکار، احساسات ، عواطف و تجربهها تصور کرد که در فرایند زندگی اجتماعی شکل میگیرند. مجموعه هزاران برداشت، ارزیابی و تجربهای که فرد از خود دارد، باعث میشود که نسبت به خود احساس خوشایند، ارزشمند بودن یا برعکس آن را داشته باشد.
خودتان را دوست بدارید
در مورد خودتان مثبت فکر کنید . فردی که خودش را دوست دارد و میپذیرد و نسبت به خود احساس شایستگی و کفایت میکنند در جامعه و بین مردم موفق تر می شوند و احساس نشاط بیشتری دارند ولی افرادی که خودپذیری ضعیفی دارند یعنی خودشان را دوست ندارند احساس عدم توانایی در انجام امور میکنند. دوست داشتن خود و پذیرفتن خودمان، باعث میشود جنبههایی از خودمان را که دوست نداریم انکار نکنیم بلکه نسبت به آن ویژگیها آگاه باشیم و برای رشد شخصیتمان بر روی آنها کار کنیم.
شفقت و مهربانی با خود
شفقت به خود به معنی درک و همدلی با خود، انتقاد و قضاوت نکردن از خود به خاطر داشتن برخی افکار و احساسات هست. تحقیقات همبستگی بالایی بین شفقت به خود و عزتنفس یافتهاند و یادگیری شفقت به خود در تقویت عزت نفس بسیار مؤثر است. در شفقت به خود همانطور که نسبت به دیگران مهربانیم، با خود نیز مهربانیم و علیرغم نقایص، شکستها و کمبودهایی که داریم خودمان را پذیرفته و به وجودمان عشق میورزیم.
مسئولیت در قبال خود
كسی كه در قبال خود مسئولیت قبول نكند نمیتواند با چالشهای زندگی به خوبی برخورد كند. مسئولیت در قبال خود برای رسیدن به احساس ارزشمندی و توانمندی ضرورت دارد. كسی كه در قبال خود مسئولیت قبول میكند، در كارها، فعالیتهای گروهی و نظاير آن موفقتر ظاهر میشود. اين اشخاص معمولاً وابسته يا سلطهجو نیستند. قبول مسئولیت در قبال خود هرگز به اين معنی نیست كه شخص همه كارها را خود انجام دهد، بلكه به اين معنی است كه وقتی با ديگران كار میكند، وظايف خود را بهطور مشخص بر عهده بگیرد.
مهارت ابراز وجود
ابراز وجود مهارتی در ارتباطات بین فردی است که باعث میشود فرد بتواند افکار، احساسات و نیازهایش را به شیوهای محترمانه ابراز کند. در ارضای نیازها به شیوه جراتمندانه، پرخاشگری و بیاحترامی دیده نمیشود. لازاروس رفتار جراتورزانه را توانایی نه گفتن، درخواست کردن، توانايی بیان احساسات مثبت و منفی و همچنین توانايی شروع کردن، ادامه دادن و تمام کردن يک مكالمه میداند. رفتار جراتورزانه؛ احترام به خود و دیگران، کنترل کردن خود و درک مثبت از ارزش خود را نشان میدهد؛ بنابراین با یادگیری مهارت جراتورزی میتوان موجب افزایش عزت نفس شد.